Przymusowe leczenie alkoholizmu

Rodziny osób uzależnionych często zastanawiają się, czy możliwe jest leczenie alkoholika bez jego zgody. Jeśli osoba z Twojego najbliższego otoczenia nie chce się leczyć, a z powodu nałogu niszczy nie tylko swoje, ale i Twoje życie, ten tekst rozwieje Twoje wątpliwości. Dowiedz się, w jaki sposób możesz zmusić alkoholika do leczenia.

Co zrobić, gdy alkoholik nie chce się leczyć?

Podjęcie decyzji o leczeniu problemów alkoholowych pod okiem specjalistów z perspektywy alkoholika jest trudne. Osoba uzależniona może powtarzać sobie, że to jeszcze nie ten moment, bo np. mimo nałogu nadal chodzi do pracy. Wielu alkoholików nie zdaje sobie sprawy z tego, jak daleko posunęła się ich choroba. Są przekonani, że mogą poradzić sobie z nałogiem we własnym zakresie, a fakt, że kolejne próby odstawienia alkoholu kończą się fiaskiem, wcale nie przybliża ich do decyzji o podjęciu leczenia w ośrodku odwykowym. Co więcej, osoby z najbliższego otoczenia alkoholika często kryją jego nałóg i pomagają mu wychodzić z tarapatów.

Bliska Ci osoba cierpi na chorobę alkoholową, ale nie chce się leczyć, a Ty zastanawiasz się, jak jej pomóc? Przymusowe leczenie odwykowe traktuj jako ostateczność. W pierwszej kolejności spróbuj szczerze porozmawiać z alkoholikiem. Wybierz moment, w którym będzie on trzeźwy i na spokojnie, bez negatywnych emocji i podnoszenia głosu, powiedz mu, jak poważne są jego problemy alkoholowe z Twojej perspektywy. Pierwsza rozmowa może nie przynieść oczekiwanego rezultatu, ale kropla drąży skałę. Być może za którymś razem przekonasz alkoholika do skontaktowania się z wybranym przez Ciebie psychoterapeutą albo ośrodkiem leczenia uzależnień.

W obliczu alkoholizmu członka rodziny pozostali domownicy powinni przełamać wstyd i przestać go kryć oraz tuszować jego niepowodzenia. Jeśli Twój partner nie pojawia się na spotkaniach rodzinnych, nie stosuj wymówek – po prostu powiedz bliskim, że wynika to z jego problemów alkoholowych. Być może fakt, że jego nałóg nie jest już Waszym sekretem, w jakiś sposób skłoni go do podjęcia leczenia. Pamiętaj, że dobrowolne leczenie alkoholika przynosi najlepsze efekty.

Jeżeli działania osoby uzależnionej są na tyle destrukcyjne, że zagrażają życiu lub zdrowiu otoczenia albo jej samej, rodzina może rozważyć ubezwłasnowolnienie alkoholika. Prawo cywilne dopuszcza możliwość częściowego lub całkowitego ubezwłasnowolnienia osób uzależnionych od alkoholu, ale ostateczna decyzja w tej sprawie należy do sądu.

Przymusowe leczenie alkoholika – czy jest możliwe?

Co do zasady, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, przymusowe leczenie alkoholika nie jest możliwe. W określonych sytuacjach sąd może jednak zobowiązać uzależnionego od alkoholu do podjęcia leczenia choroby alkoholowej. Zobowiązanie do leczenia nie jest jednoznaczne z przymusowym leczeniem odwykowym, ale zwyczajowo bywa w taki sposób rozumiane.

Możliwość zobowiązania do leczenia alkoholizmu przewiduje Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z jej treścią wobec osób, które w wyniku nadużywania alkoholu:

• doprowadzają do demoralizacji małoletnich,
• powodują rozkład życia rodzinnego,
• uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny,
• zakłócają spokój albo porządek publiczny,

sąd może zastosować skierowanie na badanie, którego celem będzie potwierdzenie, że dana osoba rzeczywiście nadużywa alkoholu. Na podstawie badania sąd zastosuje skierowanie alkoholika na leczenie zamknięte lub leczenie w ośrodku otwartym. Warto zaznaczyć, że alkoholik nie musi dopuszczać się wszystkich czterech z wymienionych powyżej czynów. Już jeden z nich jest podstawą do skierowania sprawy do właściwego sądu. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie podaje jednak sankcji grożących za odmowę poddania się leczeniu.

Jak załatwić przymusowe leczenie alkoholika krok po kroku?

Bliscy osoby uzależnionej chcący zmusić alkoholika do leczenia odwykowego w pierwszej kolejności powinni zgłosić się do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Zgodnie z prawem taka komisja działa w każdej gminie z powołania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Komisji rozwiązywania problemów alkoholowych należy przedstawić wniosek o wszczęcie postępowania w stosunku do członka rodziny, który nadużywa alkoholu. We wniosku należy zawrzeć dane osobowe alkoholika oraz uzasadnienie (demoralizacja małoletnich, rozkład życia rodzinnego, uchylanie się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny, zakłócanie porządku publicznego).

Po zapoznaniu się z wnioskiem, gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych gromadzi dodatkowe informacje, m.in. poprzez wywiady z lokalną policją. Wyznaczany jest również termin spotkania z alkoholikiem. Jeśli komisja uzna, że otrzymany przez nią wniosek jest zasadny, skieruje własny wniosek o zobowiązanie do leczenia alkoholika do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania.

Kto może złożyć wniosek o przymusowe leczenie alkoholika?

Wniosek do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o wszczęcie postępowania wobec osoby uzależnionej od alkoholu może złożyć właściwie każdy. Na ogół robi to członek rodziny alkoholika, ale możliwe jest również złożenie wniosku przez jego sąsiada czy współpracownika. Wniosek do sądu o zobowiązanie do leczenia alkoholika mogą natomiast złożyć tylko dwa podmioty:

• gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych,
• prokurator.

Bliscy osoby uzależnionej muszą zdawać sobie sprawę, że zgodnie z przepisami nie mogą samodzielnie złożyć do sądu wniosku o przymusowe leczenie alkoholowe, nawet jeśli widzą ku temu podstawy. Taki wniosek w świetle prawa jest nieskuteczny i w związku z tym nie będzie rozpatrywany.

Jak uzasadnić wniosek o przymusowe leczenie alkoholika?

W uzasadnieniu wniosku o przymusowe leczenie alkoholika rodzina może przedstawić zachowanie osoby uzależnionej po wypiciu alkoholu. W tym miejscu można opisać, w jaki sposób alkoholik powoduje demoralizację małoletnich albo zakłóca porządek publiczny. Jeśli alkoholik znęca się nad rodziną psychicznie albo fizycznie, warto o tym wspomnieć.

Do wniosku należy dołączyć dowody, które w klarowny sposób potwierdzają spełnienie przesłanek do zobowiązania alkoholika do leczenia. Wśród dowodów mogą się znaleźć:

• orzeczenie psychologa szkolnego,
• mandaty,
• wyroki wydane przez sądy karne,
• rachunki wystawione przez izby wytrzeźwień,
• zeznania świadków,
• protokoły interwencji policji,
• dokumentacja lekarska.

Ile trwa przymusowa terapia alkoholowa?

Zgodnie z przepisami obowiązek poddania się leczeniu trwa tyle, ile wymaga cel leczenia, z zaznaczeniem, że okres ten nie może przekroczyć dwóch lat od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu. Decyzję o zakończeniu przymusowego leczenia alkoholika wydaje kierownik właściwego zakładu leczniczego. Osoba uzależniona może wystąpić o skrócenie okresu przymusowego leczenia. Na czas leczenia alkoholik może zostać ponadto objęty nadzorem kuratora.

Ile się czeka na przymusowe leczenie alkoholika?

Sąd ma obowiązek przeprowadzenia rozprawy w ciągu miesiąca od dnia złożenia wniosku o przymusowe leczenie alkoholika. Wymiar sprawiedliwości nie musi jednak wydać orzeczenia już na pierwszej rozprawie. W obliczu braku stawiennictwa osoby uzależnionej albo braków w dokumentacji sąd może wyznaczyć terminy kolejnych rozpraw. Dopiero po zebraniu niezbędnych dowodów i uzyskaniu opinii biegłych sąd wydaje orzeczenie o obowiązku leczenia choroby alkoholowej lub o braku przesłanek do przymusowego leczenia alkoholowego.

Nawet jeśli na podstawie orzeczenia sądu alkoholik zostanie skierowany na przymusowe leczenie, to od wpłynięcia wniosku do wydania orzeczenia może minąć wiele miesięcy. Umieszczenie alkoholika w ośrodku odwykowym również może przesunąć się w czasie. Zgodnie z ustawą zakłady lecznicze powinny przyjmować osoby sądowo zobowiązane do leczenia poza kolejnością, ale jedynie do wykorzystania limitu miejsc, który wynosi 20% ogółu miejsc przewidzianych na leczenie odwykowe w danym zakładzie.

Leczenie przymusowe w prywatnym ośrodku terapii uzależnień

Ośrodek PO-MOC przyjmuje pacjentów skierowanych sądowo na przymusowe leczenie alkoholizmu. Tak jak w przypadku pacjentów, którzy przebywają w naszej placówce dobrowolnie, przymusowe leczenie alkoholika bez jego zgody rozpoczyna się od detoksu, którego celem jest oczyszczenie organizmu z toksyn. Procedura ta trwa na ogół kilka dni, a w jej trakcie pacjent jest pod opieką personelu medycznego, który łagodzi przykre objawy zespołu abstynencyjnego.

Po detoksie alkoholik poddawany jest kilkutygodniowej psychoterapii indywidualnej oraz grupowej. W ośrodku PO-MOC wszystkich pacjentów traktujemy w ten sam sposób – nasz zespół obdarza chorych empatią oraz zrozumieniem. Rodzina osób uzależnionych musi zdawać sobie jednak sprawę, że skierowanie alkoholika na przymusowe leczenie nie jest równoznaczne z wyleczeniem alkoholizmu. Leczenie zamknięte alkoholizmu przynosi najlepsze rezultaty wtedy, gdy jest dobrowolne.