Otępienie alkoholowe – objawy, przyczyny i skuteczne leczenie

Demencja alkoholowa, nazywana również otępieniem czy analfabetyzmem wtórnym, jest schorzeniem mózgu, dotykającym osoby uzależnione. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, jakie są jej objawy, przyczyny oraz szanse na wyleczenie.

Czy alkohol powoduje otępienie?

Długotrwałe spożywanie alkoholu sieje spustoszenie w całym organizmie. Alkoholizm wyniszcza nie tylko wątrobę, ale i układ nerwowy, prowadząc do stopniowych zaników kory mózgowej. W miarę trwania choroby alkoholowej obniża się sprawność umysłowa osób uzależnionych. Otępienie u alkoholików najczęściej jest zatem spowodowane właśnie przez alkohol.

Czym tak dokładnie jest otępienie alkoholowe?

Otępienie alkoholowe jest chorobą mózgu. To zaburzenie funkcji poznawczych, przypominające demencję, która wraz z wiekiem pojawia się u osób starszych. Do funkcji poznawczych, które w wyniku nadmiernego spożycia alkoholu mogą zostać upośledzone, należą:

• koncentracja,
• pamięć,
• umiejętność nauki nowych rzeczy,
• orientacja przestrzenna,
• koordynacja,
• mowa,
• zachowania społeczne.

W miarę nadużywania alkoholu otępienie alkoholowe postępuje, a funkcje poznawcze ulegają stopniowemu osłabieniu. Otępienie alkoholowe bywa określane mianem analfabetyzmu wtórnego — w wyniku choroby alkoholowej osoba uzależniona może zatracać bowiem umiejętności, które nabyła na wcześniejszych etapach życia. Objawy otępienia alkoholowego przypominają symptomy choroby Alzheimera — schorzenia te różnią jednak metody leczenia oraz rokowania, które w przypadku otępienia alkoholowego mogą być bardziej obiecujące.

Przyczyny demencji alkoholowej

Do głównych przyczyn demencji alkoholowej zalicza się etanol, który jest wysoce toksyczny dla całego organizmu. Spożywanie alkoholu etylowego powoduje zaniki kory mózgowej, co z kolei prowadzi do zaburzeń psychicznych wynikających z uszkodzeń układu nerwowego. Kora mózgowa jest odpowiedzialna między innymi za kontrolę impulsów, procesy myślowe i wiele innych zdolności wpływających na codzienne funkcjonowanie. To właśnie w korze mózgowej zlokalizowane są ośrodki mowy, słuchu, wzroku oraz czucia.

Nadmierne spożycie alkoholu nie jest jednak wyłączną przyczyną demencji alkoholowej. Permanentny stan upojenia alkoholowego może powodować liczne urazy głowy. Długotrwałe nadużywanie alkoholu prowadzi też do niedoborów pokarmowych (w tym witamin z grupy B, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie mózgu). Wszystkie te czynniki osłabiają układ nerwowy, w tym również korę mózgową, co znacznie zwiększa ryzyko otępienia alkoholowego.

Jak zaczyna się otępienie alkoholowe?

Na samym początku otępienie alkoholowe przez otoczenie osoby uzależnionej jest postrzegane raczej jako roztargnienie, a nie stan chorobowy. Objawy we wczesnej fazie demencji alkoholowej łatwo jest przeoczyć. Na tym etapie chory może mieć trudności z zapamiętywaniem nowych informacji, przypomnieniem sobie niedawnych wydarzeń, liczeniem, planowaniem czy rozumieniem przekazywanych treści. Wszystkie te objawy wynikają z zaburzenia pamięci krótkotrwałej.

Do pierwszych symptomów otępienia alkoholowego zalicza się również sporadyczna utrata kontroli nad emocjami. W wyniku długotrwałego picia alkoholu u chorego można zauważyć na przykład brak cierpliwości, rozdrażnienie, a nawet niekontrolowane wybuchy złości.

Objawy otępienia alkoholowego

Wraz z postępem choroby alkoholowej zmiany osobowości wywołane otępieniem alkoholowym stają się coraz bardziej zauważalne. Objawy demencji alkoholowej na kolejnych etapach obejmują między innymi:

• zaburzenia orientacji,
• poważne problemy z przyswajaniem nowych informacji,
• zaburzenia snu,
• apatię,
• utratę umiejętności dostosowania się do norm społecznych,
• infantylne zachowania,
• wahania nastroju,
• utratę koordynacji ruchowej.

Jeżeli leczenie otępienia alkoholowego mimo wyraźnych objawów nie zostaje wdrożone, chorzy z czasem stają się coraz mniej samodzielni. Tracą kontakt z otoczeniem, nie radzą sobie z najprostszymi czynnościami i potrzebują stałej opieki. Rozległe urazy głowy i wewnętrzne uszkodzenia układu nerwowego stanowią zagrożenie dla życia alkoholika. Zaawansowana demencja alkoholowa może doprowadzić nawet do niedokrwienia mózgu, udaru oraz zawału serca.

Skuteczne leczenie otępienia alkoholowego

Zespół otępienny wywołany długotrwałym nadużywaniem alkoholu jest chorobą mózgu, sklasyfikowaną w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, sporządzonej przez Światową organizację Zdrowia. Najskuteczniejszym sposobem na leczenie otępienia alkoholowego jest przewiezienie chorego do ośrodka odwykowego, gdzie odbędzie się detoksykacja organizmu i dalsze leczenie nałogu. Podstawowym warunkiem leczenia demencji alkoholowej jest utrzymywanie abstynencji. Jeśli ktoś z Twoich bliskich nadużywa alkoholu od długiego czasu i ma już pierwsze objawy fizyczne otępienia alkoholowego, spróbuj przekonać go do podjęcia leczenia uzależnień. Jeżeli opisane wcześniej symptomy zauważasz u siebie i chcesz wrócić do normalności, skontaktuj się z nami i rozpocznij leczenie alkoholizmu pod opieką specjalistów!

Dlaczego warto postawić na terapię w ośrodku leczenia uzależnień?

Pacjent, u którego podejrzewa się otępienie alkoholowe, powinien zostać poddany diagnostyce ze względu na to, że demencja alkoholowa ma objawy tożsame z chorobą Alzheimera. Przed wdrożeniem leczenia osoba uzależniona powinna przejść też szczegółowe badania psychiatryczne. Ważne jest ponadto wykonanie rezonansu magnetycznego, który obrazuje zmiany w poszczególnych obszarach mózgu.

Jako że jedynie długotrwała abstynencja pozwala na skuteczne leczenie otępienia alkoholowego, pobyt w ośrodku leczenia uzależnień jest nieunikniony. Zaprzestanie spożywania alkoholu jest niezwykle trudne bez wsparcia specjalistów. Terapia alkoholizmu w specjalistycznym ośrodku leczenia uzależnień rozpoczyna się od detoksu, który trwa na ogół 3-5 dni. Personel medyczny monitoruje wówczas pacjenta przez całą dobę, uzupełniając niedobory substancji odżywczych, uśmierzając ból i inne przykre objawy. Po detoksie rozpoczyna się psychoterapia indywidualna oraz grupowa, która wzmacnia motywację pacjenta i przygotowuje go na nowe życie w trzeźwości.

Czy otępienie alkoholowe może się cofnąć?

Choć objawy demencji alkoholowej są bardzo podobne do symptomów choroby Alzheimera, to rokowania są w tej sytuacji dużo lepsze, szczególnie gdy wdrożenie leczenia nastąpi odpowiednio wcześnie. W przypadku alkoholizmu nie mówi się co prawda o możliwości całkowitego wyleczenia — osoby uzależnione po terapii pozostają alkoholikami, ale niepijącymi. Utrzymywanie abstynencji umożliwia im jednak prowadzenie całkowicie normalnego życia oraz zahamowanie, a w określonych przypadkach nawet częściowe odwrócenie skutków demencji alkoholowej. Uzupełnianie niedoborów pokarmowych, w tym niedoborów substancji odżywczych, takich jak dobroczynne dla układu nerwowego witaminy z grupy B czy nienasycone kwasy tłuszczowe, może zaowocować częściową regeneracją kory mózgowej. Dobroczynne działanie mają również ćwiczenia intelektualne (np. krzyżówki, gry logiczne), których zadaniem jest stymulowanie pracy mózgu.