Uzależnienie od alkoholu to proces, który rozwija się stopniowo. Aby lepiej zrozumieć, jak alkohol wpływa na życie osoby uzależnionej, warto przyjrzeć się kolejnym etapom rozwoju tego nałogu. W tym wpisie omówimy fazy uzależnienia od alkoholu, ich charakterystykę oraz możliwe sposoby leczenia.

Alkoholizm to cztery fazy rozwoju uzależnienia, z których pierwszą łatwo zlekceważyć – przyjemne i relaksujące picie alkoholu w towarzystwie znajomych i przyjaciół długo nie budzi naszych wątpliwości. Problem polega na tym, w jaki sposób osoba pijąca postrzega alkohol. Czy niepostrzeżenie pojawia się coraz więcej okazji do picia? Czy alkohol stał się sposobem na troski dnia codziennego? Fazy rozwoju uzależnienia nasilają się z czasem, prowadząc do trudności w utrzymaniu kontroli nad piciem, dlatego tak ważna jest świadomość, jak przebiega ten proces. 

Spożywanie alkoholu – fazy uzależnienia

Uzależnienie od alkoholu nie pojawia się z dnia na dzień. Jest to proces, który można podzielić na cztery główne fazy: wstępną, ostrzegawczą, krytyczną i chroniczną. Każda z tych faz ma swoje unikalne cechy i objawy, które pozwalają zidentyfikować stopień zaawansowania choroby.

Czym są fazy choroby alkoholowej?

Fazy choroby alkoholowej to kolejne etapy rozwoju uzależnienia, które opisują zmiany w zachowaniu, myśleniu i fizjologii osoby pijącej. Zrozumienie tych faz jest kluczowe dla rozpoznania problemu i podjęcia odpowiednich działań w celu jego leczenia. Każda faza charakteryzuje się innym stopniem nasilenia objawów oraz wpływem na życie osoby uzależnionej.

Picie alkoholu – faza wstępna

Faza wstępna, znana również jako picie towarzyskie to etap, w którym picie alkoholu staje się regularnym elementem życia. Osoba zaczyna pić coraz częściej, zazwyczaj w sytuacjach towarzyskich. W tej fazie picie nie sprawia jeszcze większych problemów, a osoba uzależniona nie dostrzega negatywnych skutków swojego zachowania. Jednakże, zaczyna pojawiać się wzrost tolerancji na alkohol, co prowadzi do spożywania większych ilości w celu uzyskania tego samego efektu.

Faza ostrzegawcza

Faza ostrzegawcza to moment, w którym zaczynają pojawiać się pierwsze poważne sygnały uzależnienia. Osoba zaczyna pić w samotności, aby ukryć swoje nawyki przed innymi. Picie staje się sposobem na radzenie sobie ze stresem, emocjami i problemami życiowymi. Pojawiają się pierwsze problemy zdrowotne i społeczne, takie jak konflikty rodzinne czy trudności w pracy. W tej fazie osoba może zaczynać zdawać sobie sprawę z problemu, ale zazwyczaj bagatelizuje jego znaczenie.

Cechują ją następujące objawy:

• poprawianie sobie nastroju za pomocą alkoholu,
• poszukiwanie oraz stwarzanie okazji do picia,
• początek systematycznego picia,
• „urywanie się filmu”,
• problemy z pamięcią po wypiciu alkoholu,
• wzrost tolerancji i odporności na alkohol,
• upijanie się w towarzystwie,
• „klinowanie”, czyli leczenie kaca przy pomocy alkoholu,
• picie w samotności lub w ukryciu.

Faza krytyczna

Faza krytyczna to etap, w którym uzależnienie staje się dominującym elementem życia osoby pijącej. Picie alkoholu przestaje być kontrolowane, a osoba uzależniona traci zdolność do powstrzymania się od picia. Pojawiają się poważne problemy zdrowotne, takie jak uszkodzenie wątroby, zaburzenia sercowo-naczyniowe czy problemy neurologiczne. Relacje z rodziną i przyjaciółmi ulegają zniszczeniu, a osoba często traci pracę. W tej fazie uzależnienie jest widoczne i negatywnie wpływa na wszystkie aspekty życia.

W tej fazie dochodzi do następujących objawów:

• pojawiające się poczucie winy oraz wyrzuty sumienia,
• potrzeba sięgnięcia po alkohol przed godziną 12,
• zaniedbywanie rodziny, pojawiające się konflikty w małżeństwie lub w związku,
• agresja oraz konflikty z prawem,
• niepowodzenie w próbach ograniczenia lub kontroli picia,
• nasilające się zaburzenia pamięci,
• lekceważenie swojego wyglądu zewnętrznego,
• zaburzenia związane z popędem seksualnym,
• coraz niższa tolerancja na alkohol,
• pojawiające się drgawki i napięcia zmuszające do porannego wypicia alkoholu,
• ciągi alkoholowe z krótkimi przerwami, w założeniu służącymi poprawie zdrowia.

Faza chroniczna

Faza chroniczna to ostatni i najbardziej zaawansowany etap uzależnienia od alkoholu. Osoba uzależniona jest całkowicie pochłonięta przez nałóg. Picie alkoholu staje się głównym celem i zajęciem, a osoba traci wszelką kontrolę nad swoim życiem. Pojawiają się poważne problemy zdrowotne, które mogą prowadzić do śmierci. W tej fazie osoba jest często wyizolowana społecznie, cierpi na poważne zaburzenia psychiczne i fizyczne, a jej życie staje się chaosem.

Objawy w fazie chronicznej:

• okresy długotrwałego upijania się,
• degradacja zawodowa oraz społeczna,
• rozpad więzi z rodziną i przyjaciółmi,
• załamanie moralne,
• lęki i picie obsesyjne,
• poczucie bezradności i chęć wyobcowania,
• psychozy alkoholowe, delirium,
• padaczka alkoholowa,
• marskość wątroby, polineuropatia,
• krańcowe załamanie się funkcji organizmu.

Kiedy wiadomo, że jest się alkoholikiem?

Objawy choroby alkoholowej można zauważyć na każdym etapie rozwoju uzależnienia, choć początkowe fazy uzależnienia od alkoholu dają na ogół niezwykle subtelne symptomy, które łatwo jest przeoczyć. Jednym z pierwszych objawów jest systematyczność, która niekoniecznie łączy się z dużą ilością spożywanego alkoholu. Choroba alkoholowa może zacząć się już od jednego piwa albo jednej lampki wina wypijanej regularnie, na przykład każdego wieczoru lub w każdy dzień wolny od pracy. Z czasem spożywanie alkoholu staje się groźnym nawykiem. To już nie tylko picie towarzyskie. Alkohol staje się sposobem na poradzenie sobie ze stresem i problemami codziennego życia. Jest pomysłem na relaks i narzędziem służącym do poprawy nastroju. Alkohol przynosi chwilową ulgę, daje możliwość zapomnienia o smutkach i niepowodzeniach.

Symptomem, na który warto zwracać uwagę, jest zmniejszona albo zwiększona tolerancja na spożycie alkoholu. W miarę rozwoju uzależnienia od alkoholu dana osoba może szybciej osiągnąć stan upojenia lub przeciwnie — potrzebować większej ilości, by poczuć efekt działania używki. Do nadużywania alkoholu dochodzi coraz częściej, z czasem alkoholik zaniedbuje rodzinę, pracę oraz aktywności, którym dotychczas oddawał się w czasie wolnym. Alarmującym objawem jest również picie potajemne. Osobie uzależnionej samotne picie wydaje się atrakcyjniejsze niż picie towarzyskie, które niesie za sobą ryzyko konfrontacji z problemem — w takiej sytuacji alkoholik próbuje zresztą na ogół udowodnić, że wcale nie jest uzależniony i rzadko docierają do niego racjonalne argumenty.

Faza krytyczna oraz faza przewlekła to etapy, podczas których osoba uzależniona nie jest w stanie przestać pić. Utrata kontroli może wiązać się z tym, że pierwszą dawkę alkoholu przyjmuje we wczesnych godzinach porannych, nawet jeśli danego dnia wybiera się do pracy. Gdy alkoholik traci kontrolę nad piciem alkoholu, zaczyna robić to bez względu na ryzyko utraty posady, władzy rodzicielskiej, a nawet wolności — dochodzi do sytuacji, w których pod wpływem alkoholu prowadzi samochód albo zajmuje się dziećmi. Jego picie przybiera charakter ciągły, przeplatane jest jedynie krótkimi okresami abstynencji, a codzienność kręci się wokół alkoholu. Coraz częściej dochodzi do utraty świadomości po spożyciu alkoholu, podupada zdrowie fizyczne. Pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego, takie jak nudności, głód alkoholowy, drżenie rąk, zwiększona potliwość, rozdrażnienie, zaburzenia popędu seksualnego. Najpoważniejsze objawy choroby alkoholowej to m.in. padaczka alkoholowa czy marskość wątroby. Stopniowo dochodzi do całkowitego wyczerpania organizmu, a jedynymi formami pomocy są terapia oraz leczenie farmakologiczne.

Osoby zmagające się z nadużywaniem alkoholu w początkowym stadium uzależnienia rzadko przyznają się innym do coraz częstszej utraty kontroli nad piciem. Trudno jest się im do tego przyznać nawet przed samym sobą. Jeżeli któreś z wymienionych tu objawów dotyczą Cię osobiście, sięgnij po pomoc, póki nie jest za późno! Jeśli w tekście odnajdujesz natomiast bliską Ci osobę, spróbuj przekonać ją, że leczenie alkoholizmu to najlepsze rozwiązanie.

Fazy alkoholizmu – jak długo trwają?

Wbrew pozorom poszczególne fazy alkoholizmu mogą trwać naprawdę długo. Podczas pierwszej, wstępnej fazy alkoholizmu, ryzyko utraty kontroli jest jeszcze niewielkie, nie występują choroby somatyczne, a alkoholik nie zaniedbuje swoich obowiązków. Faza ta może trwać wiele lat, zanim nastąpi dalszy rozwój choroby. Faza ostrzegawcza alkoholizmu, w zależności od osoby, może trwać jedynie kilka miesięcy albo dużo dłużej — nawet do kilku lat. Duże znaczenie mają tu genetyczne predyspozycje, czynniki środowiskowe czy stan psychiczny chorego.

Faza krytyczna, w której zazwyczaj nie ma już mowy o dobrowolnym zaprzestaniu picia i regularnie dochodzi do całkowitej utraty kontroli także może trwać do 2-3 lat, mimo że objawy choroby alkoholowej są wyraźnie zauważalne zarówno przez otoczenie osoby uzależnionej, jak i przez nią samą. Faza przewlekła trwa tak długo, aż ziści się jeden z dwóch możliwych scenariuszy. Ten pozytywny zakłada, że alkoholik podejmie leczenie. Gdy tak się nie stanie, osoba uzależniona umrze. Należy pamiętać, że alkoholizm na każdym etapie rozwoju uzależnienia jest chorobą śmiertelną. Jej efektem jest skrajne wyczerpanie organizmu, które można powstrzymać jedynie dzięki podjęciu leczenia.

Leczenie alkoholizmu

Rozpoznanie faz uzależnienia od alkoholu i zrozumienie ich charakterystyki jest niezwykle ważne dla podjęcia odpowiednich kroków w leczeniu. Im wcześniej problem zostanie zidentyfikowany, tym większe szanse na skuteczne leczenie i powrót do zdrowia. Leczenie uzależnienia należy rozpocząć już w fazie ostrzegawczej. Im wcześniej podejmiemy decyzję o leceniu tym łatwej przebiega proces terapii i jest on mniej skomplikowany. Warto mieć świadomość jak rozwija się ta choroba, jakie są jej poszczególne fazy, objawy, które je charakteryzują. Wiedza o przebiegu uzależnienia może uchronić nas lub naszych bliskich przed rozwojem choroby, powalając uniknąć poważniejszych konsekwencji.